دی کلینیک چیست؟
دی کلینیک (Day Clinic) یا کلینیک روزانه، نوعی مرکز پزشکی است که خدمات درمانی، تشخیصی یا مراقبتی را به بیماران ارائه می‌دهد و در همان روز بیمار را مرخص می‌کند، بدون اینکه نیاز باشد بیمار شب را در کلینیک یا بیمارستان بگذراند. این مراکز معمولاً برای مواردی که به بستری شدن طولانی‌مدت نیاز ندارند، استفاده می‌شوند.
ویژگی‌ها و خدمات دی کلینیک:
1. خدمات سرپایی: بیماران برای ویزیت پزشک، انجام آزمایش‌ها، تصویربرداری (مانند MRI یا سی‌تی اسکن) و حتی برخی عمل‌های جراحی سرپایی به این مراکز مراجعه می‌کنند و همان روز ترخیص می‌شوند.
2. جراحی‌های سبک و سرپایی: در دی کلینیک‌ها معمولاً جراحی‌هایی مانند جراحی‌های ارتوپدی کوچک، برداشتن زائده‌ها، برخی جراحی‌های چشم و موارد مشابه انجام می‌شود که نیازی به بستری شدن بیمار برای چند روز ندارند.
3. تجهیزات پزشکی مدرن: دی کلینیک‌ها به تجهیزات پزشکی پیشرفته‌ای مجهز هستند و می‌توانند انواع خدمات تشخیصی و درمانی را در سطح سرپایی ارائه دهند.
4. صرفه‌جویی در هزینه و زمان: بیمارانی که نیاز به بستری شدن طولانی ندارند، از مراجعه به دی کلینیک بهره می‌برند. این کار هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و به بیمار اجازه می‌دهد زودتر به زندگی روزمره خود برگردد.
5. مراقبت پس از عمل: در برخی دی کلینیک‌ها، بخش‌هایی برای ارائه خدمات مراقبتی پس از عمل نیز وجود دارد که بیمار پس از جراحی برای چند ساعت تحت نظر قرار می‌گیرد و سپس مرخص می‌شود.
تفاوت با بیمارستان:
• بستری شدن: در بیمارستان‌ها، بیماران ممکن است برای چند روز بستری شوند، در حالی که در دی کلینیک، خدمات معمولاً بدون نیاز به بستری ارائه می‌شود.
• حجم خدمات: دی کلینیک‌ها بیشتر برای موارد سرپایی و خدمات ساده‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که بیمارستان‌ها خدمات پیچیده‌تر و نیازمند بستری را نیز پوشش می‌دهند. دی کلینیک‌ها گزینه مناسبی برای بیمارانی هستند که نیاز به درمان‌های ساده‌تر و سریع‌تر دارند و نیازی به مراقبت شبانه‌روزی در بیمارستان ندارند.
ریزفضاها و ضوابط طراحی دی کلینیک
طراحی فضاهای دی کلینیک باید طبق ضوابط خاصی انجام شود تا ضمن ایجاد محیطی بهینه و کارآمد، ایمنی، بهداشت و راحتی بیماران و کارکنان نیز تامین شود. هر فضا دارای الزامات و ملاحظات طراحی مختص خود است. در ادامه، ضوابط طراحی هر کدام از فضاها آورده شده است.
1. فضاهای عمومی و پشتیبانی پذیرش و ورودی
• ابعاد مناسب برای تعداد مراجعین و کارکنان.
• دسترسی آسان به تمام بخش‌ها، بدون وجود موانع.
• تابلوهای راهنمایی واضح برای هدایت بیماران به بخش‌های مختلف.
• تجهیزات کنترل دسترسی و سیستم‌های مدیریت صف.
• فضای مناسب برای ویلچر و افراد با نیازهای خاص.
• نزدیکی به سرویس‌های بهداشتی و اتاق انتظار. اتاق انتظار
• مساحت مناسب برای تعداد مراجعین و همراهان.
• نورپردازی ملایم برای کاهش استرس بیماران.
• صندلی‌های راحت و مقاوم با امکان تمیز کردن سریع.
• وجود فضای تفکیک‌شده برای کودکان (در صورت نیاز).
• تهویه مناسب و جریان هوای مطلوب.
2. اتاق‌های تشخیصی و درمانی اتاق‌های معاینه
• حداقل مساحت 12 مترمربع برای هر اتاق.
• عایق صدا برای حفظ حریم خصوصی بیماران.
• دسترسی به سینک برای شستشوی دست‌ها و مواد ضدعفونی.
• فضای ذخیره‌سازی تجهیزات پزشکی و لوازم مصرفی.
• امکان دسترسی سریع به سیستم‌های دیجیتال برای ثبت اطلاعات بیماران. اتاق‌های تصویربرداری
• فضای کافی برای تجهیزات سنگین مانند MRI، CT Scan و دستگاه‌های X-Ray
• محافظت در برابر اشعه با استفاده از دیوارهای سرب‌دار.
• دسترسی آسان به تجهیزات و تخت بیمار.
• کنترل رطوبت و دما برای کارکرد صحیح تجهیزات.
• وجود اتاق کنترل مجزا برای اپراتورها. آزمایشگاه
• سطوح قابل شستشو و ضدعفونی برای جلوگیری از انتشار آلودگی.
• تهویه قوی و سیستم فیلتر هوا (HEPA) برای کنترل آلودگی.
• فضای تفکیک‌شده برای آماده‌سازی نمونه‌ها، تجزیه‌وتحلیل و ذخیره‌سازی.
• دسترسی به برق اضطراری برای تجهیزات حیاتی.
• رعایت جریان کاری بهینه برای جلوگیری از تداخل نمونه‌ها.
3. اتاق‌های جراحی سرپایی اتاق عمل سرپایی
• مساحت حداقل 25 مترمربع برای هر اتاق.
• استریل بودن دیوارها و کف (از جنس‌هایی که به راحتی تمیز و ضدعفونی می‌شوند).
• سیستم تهویه ویژه (فشار مثبت) برای کنترل ذرات هوا.
• نورپردازی متمرکز و تخصصی برای جراحی‌های دقیق. • وجود سیستم اضطراری برق و گازهای پزشکی.
• فضای ذخیره تجهیزات استریل و ابزار جراحی در داخل اتاق. اتاق آماده‌سازی قبل از عمل
• فضای خصوصی برای تغییر لباس بیماران.
• وجود پرده‌های تفکیک‌کننده برای حفظ حریم شخصی.
• دسترسی سریع به تجهیزات مورد نیاز قبل از عمل. اتاق ریکاوری
• مساحت کافی برای قرارگیری تخت‌های ریکاوری.
• مانیتورینگ دائم وضعیت بیماران (تجهیزات مانیتورینگ پایه).
• تهویه مناسب و جریان هوای مطلوب.
• نور طبیعی ملایم برای ایجاد آرامش پس از عمل.
• وجود تجهیزات اضطراری پزشکی در صورت نیاز.
4. فضاهای درمانی تخصصی اتاق فیزیوتراپی
• مساحت حداقل 20 مترمربع برای هر اتاق.
• سطوح کف ضد لغزش و مقاوم.
• تجهیزات فیزیوتراپی مانند تخت‌ها، دستگاه‌های الکتروتراپی و فضای کافی برای تمرین.
• دسترسی به سینک برای شستشو و ضدعفونی.
• نور طبیعی به‌منظور ایجاد فضای راحت و آرام. اتاق تزریقات و پانسمان
• تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع مواد شیمیایی یا بوی داروها.
• فضای ذخیره‌سازی برای مواد مصرفی مانند سرنگ، داروها و پانسمان‌ها.
• دسترسی سریع به تجهیزات اضطراری.
• حریم خصوصی با استفاده از پرده‌ها یا اتاق‌های جداگانه.
5. فضاهای پشتیبانی پزشکی اتاق استریل کردن تجهیزات
• وجود سیستم‌های پیشرفته استریل‌سازی مانند دستگاه‌های اتوکلاو.
• جداسازی فضاهای کثیف و تمیز برای جلوگیری از آلودگی متقابل.
• تهویه قوی برای جلوگیری از انتشار بخارات و مواد ضدعفونی.
• دسترسی سریع به اتاق عمل برای انتقال تجهیزات استریل. داروخانه
• قفسه‌بندی امن و مناسب برای نگهداری داروها.
• فضای جداگانه برای داروهای خاص و نگهداری در شرایط دمایی مناسب.
• سیستم‌های امنیتی برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به داروهای حساس.
• دسترسی به نرم‌افزارهای مدیریت داروها برای ثبت و پیگیری موجودی داروها.
6. فضاهای اداری و پشتیبانی کارکنان اتاق‌های اداری
• فضای کافی برای میز و صندلی کارکنان.
• نورپردازی طبیعی و تهویه مناسب.
• وجود فضای ذخیره‌سازی اسناد و مدارک پزشکی. اتاق استراحت کارکنان
• تهویه مناسب و آرامش‌بخش.
• آشپزخانه کوچک یا فضای آماده‌سازی غذا.
• صندلی‌های راحت و فضایی برای استراحت کارکنان.
7. فضاهای پشتیبانی فنی اتاق تجهیزات و تاسیسات
• دسترسی آسان برای سرویس و نگهداری تجهیزات.
• سیستم تهویه ویژه برای جلوگیری از گرم شدن تجهیزات.
• وجود سیستم برق اضطراری و اتصالات امن.
الزامات عمومی :
1. استانداردهای بهداشتی و ایمنی: همه فضاها باید به گونه‌ای طراحی شوند که به راحتی قابل ضدعفونی و شستشو باشند. استفاده از مواد ضدباکتریال در کف‌ها و دیوارها الزامی است.
2. دسترسی‌پذیری: (Accessibility) همه فضاها باید مناسب افراد معلول طراحی شوند. وجود رمپ‌ها، درهای باز و بسته‌شونده خودکار، و فضای کافی برای حرکت ویلچر از الزامات است.
3. سیستم‌های تهویه و کنترل دما: همه فضاها باید به سیستم تهویه مناسب مجهز باشند تا جریان هوای پاک و بهداشتی برقرار باشد. کنترل دما نیز به خصوص در فضاهای تشخیصی و درمانی باید دقیق تنظیم شود.
4. ایمنی و مدیریت اضطراری: همه بخش‌ها باید دارای سیستم‌های اضطراری مانند زنگ خطر، سیستم‌های اطفای حریق و درب‌های خروج اضطراری باشند.
5. روان‌شناسی محیط: استفاده از رنگ‌ها، نورپردازی و دکوراسیونی که به بیماران حس آرامش و اطمینان بدهد در تمام فضاها توصیه می‌شود. نور طبیعی نیز تا حد ممکن باید در طراحی گنجانده شود.
6. نظم و جریان کار بهینه: طراحی باید به گونه‌ای باشد که جریان کاری در کلینیک روان و بدون تداخل باشد. دسترسی آسان به فضاهای مرتبط و جلوگیری از تداخل بیماران و کارکنان از اهمیت بالایی برخوردار است. این موارد در مجموع به طراحی فضایی کارآمد، ایمن و بهداشتی در دی کلینیک کمک می‌کند که نیازهای بیماران و کارکنان را به بهترین شکل برطرف کند.